چیستان در زبان تبری ( مازندرانی ) . 1

   چیستان در زبان تبری یا مازندرانی و با این جمله که  : این چِه چیهِ ،این چِه چیهِ ، که مخفف و خلاصه چیست آن است . شروع می شود .که از پرسشی سر بسته و دشوار و یا کلامی پیچیده که برای درک معانی آن احتیاج به کمی تفکر و تأمل نیاز دارد.و یا سوأل از چیزی که با دادن نشانی های گنگ و مشکل که یافتن پاسخ و جواب آن همواره با دشواری و چالش همراه باشد .و نیاز به تفکر و تعقل داشته باشد .

در مازندران چیستان و یا همان این چِه چیه ، این چِه چیه ،در مجالس و محافل دوستانه و فامیلی و در بیشتر شوو نیشت ها ی شبانه عمدتأ مورد استفاده قرار میگرفت و میگیرد .و همواره نوعی سرگرمی به حساب می آمد و میآید .و معمولأ در آن جمع و محفل از طرف افراد چیستانهایی مطرح می شد و هر کس که جواب می داد امتیاز میگرفت .

که معمولأ این گفتن و با گفتن این چِه چیه ، این چِه چیه  ،بین دو  نفر شروع می شد .و از همدیگر چیستان می پرسیدند . و در صورت جواب ندادن به دیگران هم سرایت میکرد .و دیگران هم چیستان مطرح میکردند .

حال به چند نمونه از این چیستانهایی که در  زبان تبری  مورد استفاده قرار میگیرد  .توجه کنید :

   1-این چِه چیه ،این چِه چیه ،بالا شوونِه بار داینِه  ،جِر اِنِه کار داینِه

         برگردان به فارسی :  این چیست ، این چیست که بالا می رود بار دارد و پائین می آید کار دارد .

              جواب : کچه و یا همان  قاشق چوبی مازندرانی 

        کچه  { kaacheh ) = در مازندران قاشقهائی است که از چوبهای درختان جنگلی ساخته می شود.

    2  -  این چِه چیه ،این چِه چیه ، وِنِه جِمِه بی دَرزهِ  

    برگردان به فارسی : این چیست ، این چیست ، که لباس آن بدون درز است .

               جواب : مَرغِنِه  ویا همان تخم مرغ است  .

   3-  این چِه چیه ،این چِه چیه ، بالا شوونِه هالَنگ بالَنگ ، جِر اِنِه بَبر و پَلَنگ

 برگردان به فارسی : بالا می رود همچون بی رمق و بی جون ، هنگام پائین آمدن مثل ببر و پلنگ غران و نعره کشان 

       جواب : دَنگ و یا اودَنگ است .در مازندران قبل از آمدن کارخانه های شالیکوبی .ابزار الاتی چوبی بود که با آب کار میکرد 

   که شامل یک تیر جوبی بود که رائده ائی  سر آن وجود داشت  که بالا می رفت و در مخزن شالی فرود می آمد و سبب پوست کنده شدن شالی میگردید و آن را به                                                                       برنج تبدیل میکرد                                           

   4-   این چِه چیه ،این چِه چیه ،شوو کنیز ، روز خانم 

   برگردان به فارسی : شب ندیم و کنیز و از آن کار میکشند و در  روز خانم خانه 

      جواب : لا  ، دوواج  . همان لحاف و سابل خواب 

      دوواج ( dooaaj (  همان لحاف و رخت خواب  است .

  5- این چِه چیه ،این چِه چیه، اِسپِه هَسِه وَرف نییِه ، ریشِه داینِه دار نییِه

  برگردان به فارسی :   سفید هست ولی برف  نیست  ، ریشه دارد ولی  درخت نیست .

   جواب : دَننوون یا همان دندان است . 

 6- این چِه چیه ،این چِه چیه،اَتا مارو چَن تا وَچِه ،هَمِیِه تِک ماتیک بَزِه

  برگردان به فارسی : یک مادر و چند تا بچه  که لب همه آنها ماتیک  و یا روژلب زده .

      جواب : کبریت و چوب کبریت 

 7-  این چِه چیه ،این چِه چیه،اَتا لینگ داینِه ، هِزارتا چِش

   برگردان به فارسی : یک پا دارد و هزار تا چشم

      جواب : یک بوته آفتابگردان