متن فکاهی به مازندرانی

متن فکاهی به مازندرانی با برگردان به فارسی :

کاشکی  کِلاجی بودم  روی پرتقال دار خِنِه شما  شِه بی خِد  قار قار   می کردم.تهِ برام چوُ کَفتِل میکردی من فرار می کردم می رفتم  بالای  کَمِل کوُفا و  بعدِش تِه  با  رِزین  مِرا می  زَدی  و جِر کَفیدَم و دَر کَشهِ تهِ مِردِمِ .

برگردان به فارسی :

ای کاش کلاغی  بودم که  روی درخت پرتقال خانه شما می نشستم و بی خود و بی جهت قار قار می کردم .  و تو برایم چوب پرت میکردی روی درخت پرتقال و من فرار می کردم و می رفتم بالای کاه شالی برنج و بعد با تیر کمان لاستیکی مرا می  زدی و من  افتادم و در بغل و آغوش  تو  از دنیا رفتم . 

     کلاج (kelaaj)= ; کلاغ                  دار (daar)=درخت                                                                                                                          

شه بی خد (sheh  bee  khd)=بی خود و بی جهت                   چو(choo)=چوب                   

کفتل (kaaf tel)= چوبی است به طول 40 الی 50 سانتیمتر که معمولأ برای  چیدن میوه روی درخت که قابل دسترس نیست پرتاب میکنند . مثل چیدن گردو  ،الوچه ،و.......   

کمل کوفا(kaamel  koofaa)=بعد از برداشت شالی از مزارع، کاه حاصل را می بندند و به صورت مخروطی روی هم میچینند .   

رزین (rezeen)=تیرکمانی است که پسرهای مازندرانی با یک عدد چوب به شکل وی(v) لاتین و لاستیک و یک تکه چرم می سازند و با سنگ های به اندازه یک عدد آلبالو پرتاب میکنند.با این تیرکمان بیشتر بلای جان پرندگان خصوصأ گنجشکها می شوند.

جر کفیدم (jer  kaafeedaam)=افتادم پائین   -                                                                                                                                                                    

    کشه (kaasheh)= بغل ، آغوش  -                                                                           ته مردم (teh  mordaam  )=تو مردم                

دَر  بینج کیسهِ عِشقَت دِنیمی بیش نیستم ، بی وفا مِرِه شِل نَپِج

برگردان به فارسی :    

در کیسه برنج عشق تو نیم دانه ائی بیش نیستم .پس بی  وفا مرا بصورت کته شل و وارفته درست نکن  .

کیسه (keeseh)= گونی های کنفی برنج                                                                                                                                                                                       

    نیم دانه (nim daaneh)=برنجهایی که کوچکتر از دانه های برنج اصلی  باشند. یعنی نصف قد  برنج اصلی                                       

   مره (mereh)= مرا-     شل نپج (shel  naapej) = برنج را بصورت کته شل و وارفته نپختن    

                                                                                                                                              (بت غم )                          

ضرب المثل های مازندرانی 3

19 - اتا اسپیج وسه اتا دواج ره تش نزننه

برگردان به فارسی : برای از بین بردن یک  کک یک لحاف را آتش نمی زنند.

مفهوم کنائی : زمانی بکار می رود که شخصی  یک چیز بزرگ و بارزش را فدای یک چیز کم ارزش و کوچک بکند .

 اسپیج (espij )= کک       دواج (dooaaj)= لحاف          تش (taash)= آتش        وسه (vesseh)= برای      اتا (aatta)= یکی -یک عدد

20 -اتا  گپ زنه  که خر ره خنده گیرنه ، بام شی ره سما

برگردان به فارسی  : حرفی  می زند که الاغ را به خنده می اندازد و گربه را می رقصاند.

مفهوم کنائی :کنایه از آن دارد که بیان حرفهائی که بی ربط و نا مربوطند، و هیچ ارتباطی به هم ندارند.

گپ (gaap)= حرف زدن -صحبت کردن   -      گیرنه (girnh)=میگیرد ،گرفتن  -   بامشی (baam  e  shee)=گربه خانگی

سما (semaa)= رقص محلی مازندرانی

21 -اتا چرن نه گوو باعث وونه که همه سرو تن گوئی بووه

برگردان به فارسی : یک گاو ی که اسهال داردباعث می شود که تمام گاوهای طویله اسهالی شوند .

مفهوم کنائی : کنایه از آن دارد که وجود یک شخص و فرد بد در یک مجموعه سبب منحرف شدن عده ائی از هم قطارانش  می شود.

چرن نه گوو (cheren neh  goo)=گاو اسهالی   -    وونه (voonh)= می شود  -  گووئی (gooee)=مدفوع گاو -   بووه (baaveh)=شدن -بشود

22 -اسب  دوویه پشتی  شه جو  ره  زیاد کنه

برگردان به فارسی :اسب با بیشتر دویدن و کار کردن سهم جوی خود را زیاد می کند .

مفهوم کنائی :بهرمندی بیشتر مستلزم لیاقت وتلاش بیشتر و پشتکار بیشتر است.

دووی(dooyeh)=دویدن -تاختن اسب         شه (sheh)= خودش -برای خودش  .

23 -اماره  گرم  نون پله  اینگنه

برگردان به فارسی :نان گرم در دامن ما می گذارد .

مفهوم کنائی :کنایه از آن دارد که به کسی وعده و وعید دادن و امید واهی به کسی دادن است.

اماره (emaarh)= به ما        پله (pelh)=  دامن               اینگنه(een 'gnnh) =گذاشتن -

24 -آدم عجول  یا چاه  کفنه یا چلوو

برگردان به فارسی :آدم عجول و شتاب کننده در کار  یا در چاه می افتد و یا در چاهک .

مفهوم کنائی :بدین مفهوم است که انسانهائی که در کارهایشان با شتاب و عجولانه رفتار می کنند به مقصد نمی رسند .

کفنه (kaafnh)=  افتادن            چلوو (cheloo)= در مازندران چاهکهائی هستند با عمق دو یا سه متر جهت آب شرب

25 -وشنا ره  خورش نونه  ، خوئن ره بالش

برگردان به فارسی :آدم گرسنه به خورشت اهمیت نمی دهد و آدم خواب آلوده به بالش .

مفهوم کنائی :فردی برای انجام دادن کار ها بهانه های بی مورد می آورد .

وشنا  (veshnaa)= 'گرسنه           نونه(naavenh)= میل ندارد           خوئن (khoowen)= خواب آلوده -

26 -آش که جا دکرد  بووشه همه وره انگووس زنننه

برگردان به فارسی :اگر آش آماده شده و در ظرفی ریخته شود از هر طرف به انگشت میزنند به اصطلاح ناخنک می زنند.

مفهوم کنائی :درمورد  انسانهائی بکار میرود که به دنبال  کارهی آماده هستند .

جا دکرد (jaa  daakerd)= ریخته شده در ظرف            بووشه (boosheh)=شده باشد                انگووس (aangoos)=انگشت دست                                    زنننه(zaan nenh)=می زنند

27 -پیش  دکتی  پشت سر  ره هم هارش

برگردان به فارسی :میگوید که اگر جلو افتادی و از کسی پیشی گرفتی به پشت سرت هم نگاهی بینداز.

مفهوم کنائی :کنایه از آن دارد که اگر به جائی رسیدی گذشته خود را فراموش مکن .

پیش دکتی (peesh  daaketi)=پیشی گرفتی - جلو افتادی                 هارش (haaresh)= نگاه کن

28 -من گمه نره  وه گنه بدوش

برگردان به فارسی :من میگویم نره اون میگه بدوش

مفهوم کنائی :از اینکه حرف کسی را متوجه نمی شودکنایه از یکدندگی و لجاجت دارد .و حرف خود را به کرسی نشاندن

گمه (gmeh)= میگویم             وه (veh)= او - وی               گنه (gneh)= میگوید

29 -همه چی از نازکی  وسینه  ظلم از کلفتی

برگردان به فارسی :همه چیز از نازکی و باریکی پاره می شوند ولی ظلم هر چه بیشتر شود و نمود بیشتری پیدا کند رمینه سقوطش بیشتر فراهم می شود .

مفهوم کنائی :منظور آنست که کاری را آنقدر خارج از عرف و معمول ادامه ندهیم که سر انجام ضررش به خود آدم برسد .

وسینه (vesseeneh)=  پاره می شود 

30 -شاه شاخدار بخاسه  لسک هم راه دکته 

برگردان به فارسی :شاه دعوت کرد از آنهائی که شاخدارند  ،لسک هم راه افتاد که بره.

مفهوم کنائی :  دخالت کردن در کاری که توان انجام آن را ندارد و به او مربوط نمی شود .

لسک (lesaak)=حلزون                     راه دکته (rah  daaketeh) =راه افتاد -راهی شدن                            

ضرب المثل های مازندرانی 3

19 - اَتا اِسپیجِ وِسهِ اَتا دُواج رِه تَش نَزِنِنِه

برگردان به فارسی : برای از بین بردن یک  کک یک لحاف را آتش نمی زنند.

مفهوم کنائی : زمانی بکار می رود که شخصی  یک چیز بزرگ و بارزش را فدای یک چیز کم ارزش و کوچک بکند .

 اسپیج (espij )= کک       دواج (dooaaj)= لحاف          تش (taash)= آتش        وسه (vesseh)= برای      اتا (aatta)= یکی -یک عدد

20 -اَتا  گَپ زَنهِ  کِه خَر رهِ خَنده گیرنه ، بام شی ره سما

برگردان به فارسی  : حرفی  می زند که الاغ را به خنده می اندازد و گربه را می رقصاند.

مفهوم کنائی :کنایه از آن دارد که بیان حرفهائی که بی ربط و نا مربوطند، و هیچ ارتباطی به هم ندارند.

گپ (gaap)= حرف زدن -صحبت کردن         گیرنه (girnh)=میگیرد -گرفتن     بامشی (baam  e  shee)=گربه خانگی

سما (semaa)= رقص محلی مازندرانی

21 -اتا چِرِنِ نه گوو باعِث وونهِ ِکه همه سَرو تَن گوئی بَووِه

برگردان به فارسی : یک گاو ی که اسهال داردباعث می شود که تمام گاوهای طویله اسهالی شوند .

مفهوم کنائی : کنایه از آن دارد که وجود یک شخص و فرد بد در یک مجموعه سبب منحرف شدن عده ائی از هم قطارانش  می شود.

چرن نه گوو (cheren neh  goo)=گاو اسهالی            وونه (voonh)= می شود                 گووئی (gooee)=مدفوع گاو

ضرب المثل های مازندرانی 2

11 -آدم دل خش بوئه ،خنه  کلی  پشت بوئه

برگردان به فارسی : دل و حال آدم خوش باشد ، خانه و منزل آدمی پشت لانه مرغ و مرغدانی باشد.

مفهوم کنائی : کنایه از آن دارد  که اگر انسان حال و دل خوش داشته باشد زندگی کردن در جاهای کوچک و فقیرانه هم قابل تحمل می شود .

خش بوئه ( khesh  booe )=خوش باشد        خنه (khenh )=خانه ،منزل              کلی (keli )=لانه مرغ  

12 -اسب  هدائه  خر  هایته ، خشحالی پر هایته

برگردان به فارسی : اسب خودش را دادبه جایش الاغ گرفت و از خوشحالی بال در آورد و به هوا هم می پرد .

مفهوم کنائی : در مورد کسی گفته می شود که چیز با ارزشی را بدهد و در ازایش چیزی بی ارزش و یا کم ارزشی را بگیرد و از این معامله هم بسیار  شاد و خوشحال هم  باشد.

هدائه (hedheh)=چیزی را دادن       هایته (haayteh) =چیزی را گرفتن  

13 -انه  مر بخرده  تا  افعی  بهییه

برگردان به فارسی : میگوید آنقدر مار خورد تا افعی شد.

مفهوم کنائی :در مورد کسی بکار میرود که بواسطه انجام کارهای خلاف زیاد به صورت یک خلاف کار حرفه ائی در آمده باشد .

   انه(aan neh)  =آنقدر         مر (maar)= مار      بخرده (baakhrdeh)=خورد ، خوردن       بهییه (baahiyeh) = شد ، شدن

14 -اسم  گت  داینه  شکل  بد

برگردان به فارسی :اسم و نام بزرگ دارد و ظاهری زشت.

مفهوم کنائی : در مورد اشخاصی بکار میرود که ظاهر و شکل و شمائل و فیزیک زشتی دارند ولی در جامعه آدم بزرگی هستند و نقش مهمی نیز ایفا میکنند.

گت (gaat )= بزرگ           داینه (daaynh )=داشتن ، دارد

15 - آش  بخرده  په  تاس  و  کچه  فراوونه

برگردان به فارسی : بعد از خوردن آش در یک جمع ، کاسه و قاشق چوبی فراوان پیدا می شود .

مفهوم کنائی :این ضرب المثل زمانی بکار میرود که به کسی و یا چیزی احتیاج مبرم داری در دست رس نیست و زمانی که نیاز نداری به فراوانی یافت می شود .

په (peh)= پس از         تاس (taas )= ;کاسه        کچه (kaachh)= قاشق چوبی

16 -اتا  انگوس  عسل  وسه  ، اتا خیک ره  پاره نکننه

برگردان به فارسی :برای خوردن  یک انگشت  عسل یک خیک عیل را پاره نمی کنند.

مفهوم کنائی :زمانی بکار می رود که شخصی برای بدست آوردن یک چیز بی ارزش و یا کم ارزش سزاوار نیست که یک چیز با ارزش را از بین ببرد.

اتا (aat  ta)= یکی       انگوس (aangoos) =انگشت دست         وسه (veseh)= برای      خیک (kheek)=ظرفی از پوست معمولأ بز برای پنیر و عسل        نکننه (naakn nnh)= نمی کنند

17 -اتا  روز  امه خشک  کله هم  اوو سر کنه

برگردان به فارسی : یک روز هم  در خوی خشک ما هم آب جاری می شود .

مفهوم کنائی : کنایه از آن دارد که وقت آن هم میرسد روزی که کار و بار ما هم رونق گیرد و دولت ، دولت ما بشود.

کله (keleh)=جوی کوچک                        اوو (oo )= آب                                  سرکنه (saar  kenh)= جاری می شود

18 -اتا  گپ زنه  که خر  ره خنده گیرنه و بامشی ره سماء

برگردان به فارسی : حرفی می زند که الاغ به آن می خندد و گربه را به رقص وا میدارد.

مفهوم کنائی : در مورد شخصی بکار می رود که حرفهائی می زند که بی ربطند و نا مربوط و به هیچ ارتباطی ندارند .

گیرنه (geernh)= می گیرد          بامشی  (baamshi)= گربه خانگی        سماء (semaa)=رقص محلی مازندرانی

                                                                                               ( بت غم )

ضرب المثل های مازندرانی 1

مقدمه

ضرب المثل ها در میان مردم و از زندگانی مردم پدید می آید و با مردم پیوند نا گسستنی دارد . این جملات کوتاه زائیده اندیشه و دانش مردم ساده و میراثی از غنای  معنوی نسل های گذشته است که دست بدست و زبان به زبان به آیندگان می رسد و آنان را با آمال و آرزوها ، غم و شادی ،عشق و نفرت ، ایمان و درست کرداری ، اوهام و خرافات ،پدران خود آشنا می سازد .

1 - اگه پیل داینی شارپ سر نقره نفار ساز نی

برگردان به فارسی : اگر پول داشته باشی می توانی بالای سبیلت تالار نقره بسازی .

مفهوم کنائی : پول مشکل گشاست و با آن میتوانی همه کار بکنی .

پیل (pil)=پول     شارپ (shaarep)=سبیل       داینی (daayni)=داری -داشتن

2 -اگه ته بینج گری مه دائی کلاه ته کیله

برگردان به فارسی :اگر تو شالیکاری و برنج کار کلاه دائی ام پیمانه تو.

مفهوم کنائی :کنایه از این دارد و به کسی گفته می شود که تو اهل کار کردن نیستی و بهانه می آوری.

بینج گر(binj  e  gar)=کشاورز شالیکار    کیله (keeleh)=ظرف پیمانه

3 -اشکم که مشته وقت گپ و گشته

برگردان به فارسی : شکم که سیر است هنگام بگو و بخند و   گشت و گذار و تفریح و تفرج است .

مفهوم کنائی : گفتن و خندیدن و گشت و گذار کردن با سیری و بی نیازی میسر می شود .

اشکم (eshkem)=شکم       مشته (maashteh)= پر است          گپ (gaap)=حرف زدن       گشته (gaashteh)=تفریح کردن و گشتن و سیاحت کردن

4 -  اگه اقبال داشته بوئیم گهره کتمی مردمی

برگردان به فارسی : اگر بخت و اقبال و شانس با ما یار بود در گهواره می مردیم.

مفهوم کنائی :کنایه از این دارد که زمانه با ما سازگار نیست.

 داشته بوئیم (daashteh  booeem)=داشته باشیم      گهره (gaahrh)=گهواره کودک    کتمی (kaatemi)=می افتادیم      

مردمی (merdemi)=می مردی

5 -اشکار ره بزوئی گلی ونگ هاده

برگردان به فارسی : هرگاه شکار زا زدی بانگ پیروزی سر بده

مفهوم کنائی : کنایه از این است که در کارها شتاب مکن

اشکار (eshkaar)= صید و شکار        بزوئی (baazooee)=  زدی          گلی ونگ (gaali  vaang)=فریاد شادی و صدایی که از ته گلو و بلند سر داده شود               هاده (haadeh)= دادن

6 -اسیو بوردن جه سنگ آرد نوونه

برگردان به فارسی : اگر سنگ را به آسیاب ببری آرد نمی شود .

مفهوم کنائی : به این اشاره دارد که آدم بد نهاد عوض نمی شود .

اسیو (aasiu)=آسیاب    بوردن (baaverden)=بردن       نوونه (naavooneh)=نمی شود

7 -اش واری تا به نیارده نخرنه

برگردان به فارسی : مثل خرس تا غذا و شکار را فاسد نکند نمی خورد.

مفهوم کنائی : در مورد کسی گفته می شود که بخیل و خسیس است و دست دهنده ندارد.

اش (aash)=خرس         واری (vaari)=مثل ، شبیه        به (beh)=بوی ناخوشایند ،هنگام فاسد شدن غذا      

نخرنه (naakhernh)=نمی خورد

8 -اگه اماره تش ندنی امه کلاتی ره نشکن

برگردان به فارسی :اگر به ما آتش نمی دهی ظرف آتش ما را نشکن

مفهوم کنائی : کنایه از این دارد که اگر به ما سود نمی رسانی ، زیان مرسان.

اماره (emaarh)= به ما      تش (taash)= آتش     کلاتی (klaati)=ظرفی که با آن آتش را جابجا می کنند       ندنی (naadeni)=نمی دهی               امه (aameh)= مال ما

9 -اگه این چش اون چش ره بدرد بخرده بوو ، میونه ونی دنی بییه

برگردان به فارسی :اگر این چشم بکار آن چشم دیگری می آمد بین آنها بینی نبود.

مفهوم کنائی : به این مفهوم که هر کس باید به خودش متکی باشد و دیگری به درد آدم نمی خورد.

چش (chesh)=چشم    بخرده (baakherdh boo)=بکار آمدن ،بدرد خوردن       ونی (veni)= بینی                 دنی بییه (daani  beeyeh)         میونه (miyoonh)=بین شان

10 -اگه ته چکال جوزی ، من ول سر چاقومه

برگردان به فارسی: اگر تو گردوی سفت هستی من چاقوی نوک کج هستم.

مفهوم کنائی :به این مفهوم است که از تو کمتر نیستم و تسلیم تو نمی شوم.

چکال جوزی (chekaal  joozi)=گردوی سفتی که بد شکسته می شود            ول سر (vaalsaar)=نوک کج

                                                                          ( بت غم )